Πώς γίνεται το φάσιμοΗ χειροτεχνία και η οικιακή βιοτεχνία στα χωριά της Θράκης ήταν αρκετά προοδευμένη από καλαισθητικής απόψεως. Μάλλινα υφάσματα φασμένα στον αργαλειό του σπιτιού κατάλληλα για κλινοσκεπάσματα και ενδυμασίες, κεντήματα, βαψίματα που γινόταν με αρκετή καλαισθησία από τις Θρακιώτισσες που ήταν φημισμένες για τη νοικοκυροσύνη τους, την εξυπνάδα τους, τους γλυκούς τους τρόπους και τη φιλοξενία τους. Σήμερα με τη διασπορά έχουν χαθεί σχεδόν όλα τα παλιά χειροτεχνήματα, που θα μας έδιναν μία καθαρή εικόνα της λαϊκής τέχνης της Ανατ. Θράκης ή και αυτά που σώζονται είναι λιγοστά. Όλα σχεδόν θάφτηκαν μαζί με τα τόσα άλλα αγαθά τους στον καιρό της καταστροφής. Η μεγάλη συμφορά που έπαθαν δεν τους άφηνε να σκεφτούν για τέτοια πράγματα, δευτερεύοντα μπροστά στη σωτηρία της ίδιας της ζωής τους.
Παρακάτω σας παραθέτουμε περιγραφή στην τοπική διάλεκτο σχετικά με τη δουλειά του αργαλειού:
«το μαλλί το κάμνουμ’ στ’ αδράχτ’, ύστερα το γλυούμ πήχ’, το βγάνουμ πε το γλυτήρ’ και πε το ροδάν’ το μαζεύουμ’ στα καλάμια. Πε τα καλάμια το διαζόματ’ ύστερα στη διάστρα. Αραδιάζουμ΄αράδα τα καλάμια μεσ’ τη διάστρα και τραβίζουμ’ λόϋρα στα παλούκια. Πηγαίνουμ’ ερκουμέστε, πηγαίνουμ’ έρκουμέστε, πλερών’. Άμα πλερώσ’ το βγάνουμ’ και το μαζεύουμ’ στο χέρ’. Το ντυλίγουμ ύστερα στ’ αργαλειό τη λάκκου. Το περνάμ’ κλωστή-κλωστή στα μιτάρια. Πε το μιτάρ’ ύστερα στο χτέν’. Το τραβούμ’ στο λάκκο, στα δυό αργαλειά και αρχινάμ’ τα φαίνουμ’. Τόνα αργαλειό φκαιρών’ τ’ άλλο ντυλίζ. Πατούμ΄τις πατήτριες, κατεβαίννα κι’ ανεβαίννα οι καρουλοψιές. Η σαΐτα πααίν’ έρκεται, μνιά έτσ’ μνιά έτσ’ και γίνται τόπ’. Το τόπ’ το δί νουμ’ στο ντολαπτσή και το ντολαπιάζ’, το κάν’΄σαγιάκ’. Ύστερα το πααίνουμ’ στο ντερζή, το κόφτ’ και το κάν’ ρούχα. Έτσι κάνουμ’ το σαγιάκ’. Το σαγιάκ’ έχ’ δώδεκα πάσματα πε εξήντα κλωστές το πάσμα.
Το πολυτό πανί το φαίνουμ’ πε δυό μιτάρια. Το ψηφωτό το φαίνουμ’ πάλε με τέσσερα μιτάρια, έχ’ διαφορά στο φάσιμο και στο πέρασμα και χρειάζεται γνώσ’. ‘Αλλα πανιά είναι το μαρμαροδύμτο που το λένε έτσ’ γιατί έχ’ ψηφιά στα μάτια. ‘Αλλα είναι τα σκουλωτά. Τα φαίνουμ’ πε τα μιτάρια αλλά περνάμ΄βέργα πε τη γκλωστή και βγαίν’ όξω και γίνται φλόκ’. ‘Αλλα είναι τα ταρακλίδκα πο τα λένα και νταμαλδκα και σαντρατσωτά. Διάφορα είναι στο διάσιμο. Περνάμ’ μια κλωστή κόκκινη, μιά άσπρη και άλλες μπογιές για να γίνται χρωματιστό. Πε τα ψηφωτά κάνουμ’ στόλισμα τη σπιτιού, πε τα σκουλωτά κουβέρτες και σκεπάσματα, πε τα ταρακλίδκα, προίκες, στρώματα, παπλώματα, μαξιλάρες, πετσετες, μεσάλια, μακρομέσαλα, κουντρομέσαλα (μικρές μεσάλες). Πε το πολυτό πε δυό μιτάργια κάνουμ΄φουστάνια, μισοφόρια, αλλαγές (ασπρόρουχα). Στο λάκκο που φαίνουμ’ λέμ’ και πε κανένα τραγούδ:
Μασούργιαζε, καλάμνιαζε στο λάκκο για να βάλ’
Και τη σαίτα πόρριχνε ήταν μαλαματένια
Το αργαλειό ήταν σίδερο κ’ η κόρη πεταλούδα»
γλώ = τυλίγω
γλυτήρι = μικρό ξύλινο υφαντικό εργαλείο,Χρησιμεύει για να τυλίγονται οι κλωστές.
φκαιρώνω = αδειάζω
ντολαπτής = εκείνος που έχει νεροτριβή (ντολάπ)
κούντρος = μικρός, κοντός
πλερώ = τελειώνει
Μέσα και τρόπος βαφής υφασμάτων
Ένας τρόπος βαφής είναι με το χόρτο λάπατα. Βράζουν τις ρίζες, ρίχνουν μέσα το ύφασμα και παίρνει κίτρινο χρώμα. Μαύρα υφάσματα βάφονται με φλούδα από το φυτό μελιός. Τη βράζουν και το υγρό γίνεται κίτρινο. Ρίχνουν μέσα σκουριασμένα σίδερα, σκουριές από σιδεράδικα. Μετά ρίχνουν το ύφασμα και βάφεται μαύρο. Μετά το βάψιμο αφήνουν το ύφασμα για λίγες ώρες μέσα στο σταχτόνερο. Μαύρα υφάσματα επίσης βάφουν από το βράσιμο καρυδόφλουδας. Κόκκινα βάφονται με τις ρίζες από το χόρτο λιθρίδι, που βράζουν πολύ με ανάλογη ποσότητα νερού.
-----------------------------------------------------------------------
Αυτός
ήταν σε γενικές γραμμές ο τρόπος ζωής των Πετρινών και Σκοπελινών και
αυτές οι εθνικές και θρησκευτικές παραδόσεις, οι οποίες θέλουμε να
πιστεύουμε ότι μας βοηθούν να γνωρίσουμε ένα μικρό, αλλά αξιόλογο
κομμάτι του Ελληνισμού της Ανατ. Θράκης που έφτασαν στην Ελλάδα
κουρελιασμένοι στο σώμα και στη προσωπικότητα αλλά όρθιοι στην ψυχή.Η προσπάθεια παρουσίασης της λαογραφίας της Πέτρας και Σκοπέλου αποσκοπεί στη γνώση της λαϊκής μας κληρονομιάς και στη διάσωση των παραδοσιακών μας στοιχείων γιατί «ευτυχείς είναι οι λαοί που δεν έχουν ιστορία αλλά δυστυχείς αυτοί που έχουν ιστορία αλλά την αγνοούν».
Βιβλιογραφία:
- Θρακικά –Δημ. Α. Πετρόπουλου
- Αφηγήσεις κατοίκων Πέτρας
-----------------------------------------------------------------------
Πηγή: users.sch.gr