Με την αρχή των Βαλκανικών πολέμων 1912 κατέβηκαν στα χωριά οι Βούλγαροι και παρέμειναν εκεί μέχρι τον Ιούνιο του 1913. Η τουρκική κατοχή μετά την αποχώρηση των Βουλγάρων γίνεται πιο πιεστική, γιατί τότε ξύπνησε πιο πολύ το φυλετικό μίσος και ξέσπασε σε άγριες αντεκδικήσεις.
Το Μάιο του 1914 γίνεται γενική στρατολογία όλων εκείνων που είχαν στρατεύσιμη ηλικία από την Τούρκικη Κυβέρνηση. Οι πιο υπερήφανοι και τολμηροί Έλληνες αρνήθηκαν να καταταγούν στον εχθρικό στρατό και κατέφυγαν στα δάση και στα άγρια βουνά, για να αναπνέουν εκεί τον αέρα της ηθικής ανεξαρτησίας. Εκείνοι που αναγκαστικά στρατεύθηκαν χρησιμοποιήθηκαν σε διάφορες τεχνικές εργασίες και πολλοί πέθαναν από τα βάσανα και τις κακουχίες.
Στις 22 Σεπτεμβρίου του 1915 έγινε ο πρώτος ξεσηκωμός. Οι Σκουπελινοί, 250 περίπου οικογένειες τότε και οι Πετρινοί άλλες 700 οικογένειες κατέφυγαν σε γειτονικά χωριά, το Μουνάρ Ισάρ, τη Γέννα κ.ά και στην ελεύθερη ελληνική πατρίδα. Έτσι διασκορπισμένοι εδώ και εκεί γεύτηκαν όλες τις πίκρες του εκπατρισμού και πολλοί από αυτούς πέθαναν πρόωρα και τάφηκαν σε ξένα χώματα.
Το Φεβρουάριο του 1919 ξαναγύρισαν στην πατρίδα τους, όσοι δεν είχαν πεθάνει ή δεν είχαν ζητήσει καλύτερη τύχη στην Βουλγαρία ή σε άλλα μέρη του υπόδουλου ή και ελεύθερου ελληνισμού. Είχαν πιστέψει όσοι ξαναγύρισαν ότι θα μπορούσαν τώρα πλέον να συνεχίσουν την παλαιότερη ήσυχη και εργατική ζωή τους και με το πνεύμα οικονομίας και νοικοκυροσύνης που τους διέκρινε, προσπαθούσαν να αναδιοργανώσουν τις παλιές οικογενειακές τους εστίες, χωρίς να υποψιάζονται για τα νέα δεινά που τους περίμεναν.
Έφθασε το μοιραίο 1922 και οι Πετρινοί, Σκουπελινοί και Μεγαλοχωρίτες (Γκερτιλιώτες) μαζί με το άλλο κύμα της προσφυγιάς κατέφυγαν στην Μακεδονία και την Ελεύθερη Δυτ. Θράκη. Οι πιο πολλοί από τους Πετρινούς (200 περίπου οικογένειες) κατέφυγαν στην Ν.Πέτρα Σερρών, στη Μονοκκλησιά, Άνω Καμήλα, Ιβηρα Σερρών, άλλοι στην περιφέρεια της Κομοτηνής και Ξάνθης και 25 περίπου οικογένειες στο Καβακλί (Άγιο Αθανάσιο) κοντά στη Θεσσαλονίκη. Από τους Σκοπελινούς οι περισσότεροι κατέφυγαν στο Διδυμότειχο και την περιφέρειά του, στο Τσομπάνκιοϊ της Αλεξανδούπολης, στο Χαμηλό της Κομοτηνής, στον Αχινό Σερρών, στο Αιγίνιο, Μακρύγιαλο, στη Τόχοβα Αικατερίνης, 60 περίπου οικογένειες στο Καβακλί (Άγιο Αθανάσιο) της Θεσαλονίκης. Οι Γκερτιλιώτες (Μεγαλοχωρίτες) ακολούθησαν τους Πετρινούς και Σκοπελινούς γιατί το χωριό τους ήταν μία αποικία των Σκοπελινών και Πετρινών που κατά καιρούς μετοίκησαν εκεί για να βρουν πόρο ζωής, επειδή το μέρος ήταν εύφορο με πολλά νερά, λιβάδια, αμπελουργία, δενδροκομία, κτηνοτροφία. Γι’ αυτό δεν γίνεται ιδιαίτερος λόγος για τους Μεγαλοχωρίτες γιατί ουσιαστικά όλα ήταν κοινά με τους Πετρινούς και Σκοπελινούς. Είχαν την ίδια διάλεκτο, τα ίδια ήθη και έθιμα, τους ίδιους τρόπους ζωής. Μα και μεταξύ των Πετρινών και Σκοπελινών ουσιώδεις διαφορές δεν υπήρχαν.
Οι Πετρινοί και Σκοπελινοί ήταν άνθρωποι εργατικοί, φιλήσυχοι, φιλόξενοι και αγαθοί στο βάθος. Τους διακρίνει μεγάλοι θρησκευτικότητα και μυστικιστικό πνεύμα. Όταν βλέπει κανείς το πλήθος των θρησκευτικών τους τελετών που γίνονται με την ευκαιρία μιας Χριστιανικής γιορτής ή και μιας νέας εποχής ακόμα, όπως είναι το άνοιγμα των νέων κρασιών, τους χορούς και τα πανηγύρια τους, τις ποικίλες θρησκευτικές τους δοξασίες, τις προλήψεις και δεισιδαιμονίες, τη βαθιά τους πίστη στα μάγια, στα φαντάσματα, στην ανώτερη δύναμη, μεταφέρεται άθελα η σκέψη μας στην αρχαία Θράκη, στη Θράκη της μυθολογικής εποχής, που δίδαξε και στην άλλη Ελλάδα τη λατρεία των Μουσών, τη Θράκη απ’ όπου ξεκίνησαν ο Διόνυσος, ο Ορφέας, ο Θάμυρις κ.α, θεότητες που συμβολίζουν τη χαρά, το γλέντι, τη μουσική, το εσωτερικό πάθος γενικά, για να λατρευτούν και στην άλλη Ελλάδα και να συντελέσουν στο ξέσπασμα του εσωτερικού κόσμου και στο φανέρωμα όλων των ψυχικών αρετών του αρχαίου Ελληνισμού.
Στις κοινωνικές τους σχέσεις και ιδίως σε ζητήματα που αφορούν τη θέση της γυναίκας μέσα στην κοινωνία τους και τις ελευθερίες που της επιτρέπεται να έχει, οι Πετρινοί και Σκοπελινοί παρουσιάζονται πιο αυστηροί από άλλους ανατολικοθρακιώτες. Το απομονωμένο μέρος όπου κατοικούσαν χωρίς να έρχονται σε πολλή επικοινωνία, ίσως έχει επιδράσει στο χαρακτήρα τους. Διηγήσεις, που κάνουν συχνά για επεισόδια τιμής, μας θυμίζουν την άγρια Μανιάτικη βεντέτα. Σ’ αυτές τις διηγήσεις φαίνονται οι αντιλήψεις που έχουν σχετικά με την διαγωγή που πρέπει να έχει η γυναίκα και ιδιαίτερα τα ανύπαντρα κορίτσια, που δεν τους επιτρέπεται καμιά συναναστροφή με τους νέους, ούτε με τους μνηστήρες τους ακόμη, προτού νομιμοποιήσουν τις σχέσεις τους.
Παρ’ όλη την αυστηρότητα που δείχνουν για την γυναίκα στα ζητήματα που έχουν σχέση με την τιμή της, όπως εκείνοι την πιστεύουν, δεν πρέπει να υποτεθεί ότι η θέση της στο σπίτι και στην εργασία είναι τραγική. Αντίθετα μάλιστα οι Πετρινές και Σκοπελινές μέσα στο σπίτι κυριαρχούν και δίνουν κατευθύνσεις. Είναι απαλλαγμένες από βαριές δουλειές, όπως είναι η μεταφορά των καυσόξυλων, που σε πολλά μέρη της Ελλάδας γίνεται από τις γυναίκες, χρησιμοποιούμενες στην περίπτωση αυτοί σαν υποζύγια, το σκάψιμο όπου σπάνια μετέχουν και αν μετέχουν πάντα μαζί με τους άνδρες τους, και άλλες δυσανάλογες προς την αντοχή τους εργασίες. Συνηθισμένες ασχολίες τους είναι του νοικοκυριού οι δουλειές, πλύσιμο, μαγείρεμα, ζύμωμα κλπ., όπου έχουν να επιδείξουν αρκετή επιμέλεια και επίδοση.
Αυτή είναι η γενική εικόνα του χαρακτήρα και της ζωής των Πετρινών και Σκοπελινών. Θα ακολουθήσουν λαογραφικά σημειώματα απ’ όπου θα βγει μία πιο ολοκληρωμένη εικόνα των ανθρώπων αυτών, που είναι ένα μικρό, αλλά αξιόλογο κομμάτι του πολυβασανισμένου ελληνικού πληθυσμού της Ανατ. Θράκης.
-----------------------------------------------------------------------
Αυτός ήταν σε γενικές γραμμές ο τρόπος ζωής των Πετρινών και Σκοπελινών και αυτές οι εθνικές και θρησκευτικές παραδόσεις, οι οποίες θέλουμε να πιστεύουμε ότι μας βοηθούν να γνωρίσουμε ένα μικρό, αλλά αξιόλογο κομμάτι του Ελληνισμού της Ανατ. Θράκης που έφτασαν στην Ελλάδα κουρελιασμένοι στο σώμα και στη προσωπικότητα αλλά όρθιοι στην ψυχή.Η προσπάθεια παρουσίασης της λαογραφίας της Πέτρας και Σκοπέλου αποσκοπεί στη γνώση της λαϊκής μας κληρονομιάς και στη διάσωση των παραδοσιακών μας στοιχείων γιατί «ευτυχείς είναι οι λαοί που δεν έχουν ιστορία αλλά δυστυχείς αυτοί που έχουν ιστορία αλλά την αγνοούν».
Βιβλιογραφία:
- Θρακικά –Δημ. Α. Πετρόπουλου
- Αφηγήσεις κατοίκων Πέτρας
-----------------------------------------------------------------------
Πηγή: users.sch.gr