Λαογραφία Πέτρας & Σκοπέλου - Χριστουγεννιάτικα Έθιμα Το Χριστουγεννιάτικο τραπέζι

Το Χριστουγεννιάτικο τραπέζι

Εξαιρετικές είναι οι  προετοιμασίες για τις Χριστουγεννιάτικες γιορτές και πολλοί οι τύποι που τηρούνται.

Την παραμονή των Χριστουγέννων ζυμώνεται η Χριστόπιτα από καθαρό σιταρένιο αλεύρι. Με δύο λωρίδες από ζυμάρι φτιάχνουν επάνω στη μια όψη της πίτας το σημείο του σταυρού.. Φτιάχνουν επίσης και μικρά μικρά μπαλάκια από προζύμι, που τα λένε «λουκούμια», τόσα όσα είναι τα μέλη της οικογένειας. Σε κάθε «λουκούμι» μέσα βάζουν ένα ξεχωριστό αντικείμενο, φασόλι, ρεβίθι, κουκί, νόμισμα και άλλα τέτοια, που καθένα αντιπροσωπεύει ένα κτήμα π.χ το αμπέλι, το χωράφι, το σπίτι, τα βόδια κλπ. Τα λουκούμια  αυτά  τα βάζουν επάνω στην Χριστόπιτα και την ψήνουν. Ο πατέρας ή ο μεγαλύτερος αρσενικός του σπιτιού πηγαίνει να ψωνίσει το κρασί, λάδι, ρακί, καρύδια, κάστανα, θυμίαμα, κερί και ότι άλλο νηστίσιμο χρειάζεται για το τραπέζι της παραμονής. Εννέα  πρέπει να είναι τα νηστίσιμα  φαγητά που θα παρατεθούν στο τραπέζι. Λέγεται ότι  το έθιμο αυτό που το είχαν σε όλες τις περιοχές τις Θράκης σχετιζόταν με τους 9 μήνες της εγκυμοσύνης της Παναγίας.

 Το γουρούνι σφαγμένο είναι κρεμασμένο στη γωνιά του σπιτιού με ένα σταυρό στην πλάτη κομμένο με το μαχαίρι. Έρχεται το βράδυ. Ώρα να στρωθεί το τραπέζι. Η νοικοκυρά παίρνει το υνί, βάζει μέσα κάρβουνα αναμμένα και θυμίαμα και το δίνει στον αρχηγό της οικογένειας να θυμιάσει. Θυμιάζει πρώτα το εικόνισμα που μπροστά του κρεμασμένη καίγεται η καντήλα, θυμιάζει το σοφρά και όλους τους ανθρώπους του σπιτιού που στέκονται όρθιοι γύρω-γύρω ψέλνοντας όλοι μαζί τον ψαλμό της γέννησης του Χριστού.  Ο αρχηγός της οικογένειας κρατώντας στο ένα χέρι το υνί με το θυμίαμα και στο άλλο το κερί, πηγαίνει στο στάβλο, όπου θυμιάζει  τα ζώα (τα πράματα). Ξαναγυρίζει στο τραπέζι, θυμιάζει το σφαγμένο γουρούνι και αποθέτει το υνί κάτω από το εικονοστάσι. Το αναμμένο κερί το βάζει στο στόμιο του μπουκαλιού που περιέχει το κρασί. Παίρνει θέση στο τραπέζι ο αρχηγός και ύστερα όλοι οι άλλοι με τη σειρά ανάλογα με την ηλικία. Κάνουν το σταυρό τους., ασπάζεται ο νοικοκύρης του σπιτιού το σημείο του σταυρού που είναι πάνω στην Χριστόπιτα και τον μιμούνται και οι άλλοι. Έπειτα λέγει: - παιδιά, το δικόμ’ το κισμέτ΄(το τυχερό) έν αυτό και βάζει το χέρι του επάνω σε ένα από τα λουκούμια. Το ίδιο κάνουν και όλοι οι άλλοι. Με το μαχαίρι κατόπιν βγάζουν τα λουκούμια από την πίτα και ο καθένας ψάχνει  να  δει τι είναι το τυχερό του.

Αρχίζει το φαγητό. Κρασί πίνει πρώτος ο νοικοκύρης χαιρετώντας μ’ αυτά τα λόγια : «Εσείαν’ καλώς ήρτε κι’ ο παππούς ο Κστός και τη χρον’ γούλ’ γεροί» Πίνουν και οι άλλοι και χαιρετούν με τα ίδια λόγια. Στο τζάκι καίει η φωτιά με ξύλα από όλα τα είδη που υπάρχουν στον τόπο δηλ. απιδιές, πετροκερασιές, κρανιές κλπ. Δαυλιά από όλα τα είδη τα ξύλα βγάζουν μισοκαμμένα από την φωτιά, τα σβήνουν και τα κρατούν για να τα βάλουν στη φωτιά την παραμονή της Πρωτοχρονιάς. Και τότε πάλι δεν τα’ αφήνουν να καούν ολότελα. Μισοκαμμένα τα τραβούν από τη φωτιά, τα σβήνουν και τα ρίχνουν στις αποθήκες (τα σπαρτά), όπου μένουν μέχρις ότου αδειάσουν οι αποθήκες από τα σιτηρά.

Όταν τελειώσει το φαγητό της παραμονής των Χριστουγέννων μεταφέρουν το τραπέζι (το σοφρά) στο άλλο δωμάτιο «για να νάρτ’ κι’ ο Κστος να φάγ’».

-----------------------------------------------------------------------
Αυτός ήταν σε γενικές γραμμές ο τρόπος ζωής των Πετρινών και Σκοπελινών και αυτές οι εθνικές και θρησκευτικές παραδόσεις, οι οποίες θέλουμε να πιστεύουμε ότι μας βοηθούν να γνωρίσουμε ένα μικρό, αλλά αξιόλογο κομμάτι του Ελληνισμού της Ανατ. Θράκης που έφτασαν στην Ελλάδα κουρελιασμένοι στο σώμα και στη προσωπικότητα αλλά όρθιοι στην ψυχή.

Η προσπάθεια παρουσίασης της λαογραφίας της Πέτρας και Σκοπέλου αποσκοπεί στη γνώση της λαϊκής μας κληρονομιάς και στη διάσωση των παραδοσιακών μας στοιχείων γιατί «ευτυχείς είναι οι λαοί που δεν έχουν ιστορία αλλά δυστυχείς αυτοί που έχουν ιστορία αλλά την αγνοούν».


Βιβλιογραφία:
- Θρακικά –Δημ. Α. Πετρόπουλου
- Αφηγήσεις κατοίκων Πέτρας
----------------------------------------------------------------------- 

Πηγή: users.sch.gr