Η Παλαιολιθική εποχή μέχρι το 10000 Π.Χ. είναι γνωστή μόνο από λίγα εργαλεία στην περιοχή του Έβρου. Θα πρέπει όμως να υπάρξουν περισσότερα στοιχεία, αν μάλιστα κρίνουμε από τις γειτονικές περιοχές (Μακεδονία, Μικρά Ασία, Βαλκάνια), όταν συνεχιστούν οι έρευνες.
Νεολιθική εποχή
Κατά τη Νεολιθική εποχή (4500–3000 π.Χ) παρουσιάζεται μια έντονη ανάπτυξη: υπάρχουν τουλάχιστον 25 θέσεις, από τις οποίες έχουν ανασκαφεί συστηματικά η Παραδημή, το Ντικιλί-Τας και το Φωτολείβος, και ο συνολικός πληθυσμός της περιοχής υπολογίζεται σε 20.000. Κατά την περίοδο αυτή οι κάτοικοι ζούσαν σε σπίτια φτιαγμένα από πασσάλους, κλαδιά και πηλό, Ο πολιτισμός αυτής της περιόδου χωρίζεται σε τρεις φάσεις, με βάση τις θέσεις που έχουν ανασκαφεί:
1) της Παραδημής, που συγγενεύει με τα γειτονικά βουλγαρικά πρότυπα, με χαρακτηριστικά αγγεία τα μονόχρωμα σκούρα με γωνιώδες περίγραμμα και κερατοειδείς ή κομβιόσχημες αποφύσεις στις λαβές
2) του Ντικιλί-Τας και Φωτολείβους, με τη χαρακτηριστική κεραμική σκούρου σε ανοιχτό βάθος (black-on-red)·
3) της διακόσμησης με γραφίτη στην κεραμική, που συγγενεύει με τους πολιτισμούς Μαρίτσα και Γκουμέλνιτσα και θεωρείται βαλκανικό δημιούργημα με παράλληλη ανάπτυξη της ειδωλοπλαστικής.
Εποχή του Χαλκού (3000·1100 π.Χ.)
Την εποχή αυτή παρατηρείται νέο πολιτιστικό ρεύμα από την Ανατολή, που βασίζεται στην εμφάνιση και ανάπτυξη της μεταλλοτεχνίας. Στη Θράκη είναι επιβεβαιωμένη μόνο η πρώιμη εποχή (3000-1900 π.Χ.), που δεν διαφέρει από τη νεολιθική. Η οικονομία στηρίζεται στη γεωργία και στην κτηνοτροφία, αλλά ο πληθυσμός παρουσιάζεται μειωμένος και είναι γνωστές μόνο 13 θέσεις. Γύρω στο 2000 Π.Χ. οι οικισμοί καταστρέφονται εκ θεμελίων και η καταστροφή αυτή συνδέθηκε με την εισβολή νέων φυλετικών στοιχείων από τον Βορρά, που θεωρούνται ινδοευρωπαϊκά και αποτελούν την απαρχή της εγκατάστασης των θρακικών φύλων.
Η Μέση Χαλκοκρατία (1900-1600 π.Χ) και η Ύστερη (1600-1100 π.Χ.) δεν επιβεβαιώθηκαν ανασκαφικά, είναι όμως σχεδόν αδύνατο να μην υπήρξαν, αφού δείγματά τους απαντούν στις γειτονικές περιοχές (Βουλγαρία, Μικρά Ασία και Ρουμανία).
Εποχή του Σιδήρου–Γεωμετρικοί χρόνοι (110ς–70ς π.Χ. αιώνας)
Η εποχή αυτή για τη Θράκη εντάσσεται ουσιαστικά στην προϊστορία της, γιατί δεν υπάρχουν γραπτές πηγές και οι πρώτες ιστορικές μαρτυρίες προέρχονται μόνο από τον 70 Π.Χ. αιώνα κ.εξ., οπότε άρχισαν οι αποστολές Ελλήνων αποίκων στα θρακικά παράλια. Για τις πόλεις της εποχής αυτής μιλούν ο Όμηρος (Ίσμαρος) και ο Στράβων (Ξάνθεια, Μαρώνεια, Ίσμαρος). Έχουν βρεθεί τμήματα ακροπόλεων και τάφοι που έδωσαν αγγεία, χάλκινα κοσμήματα και σιδερένια εγχειρίδια.
Αρχαϊκή εποχή (70ς–60ς π.Χ. αιώνας)
Οι άφθονες πλουτοπαραγωγικές πηγές της Θράκης έλκυσαν τους Έλληνες και τους οδήγησαν στα παράλιά της τον 70 Π.Χ. αιώνα, στα πλαίσια του β’ ελληνικού αποικισμού.
Σημαντικότερες αποικίες είναι: Αμφίπολη, Αισύμη, Γαληψός, Νεάπολη, ‘Αβδηρα, Δίκαια, Στρύμη, Μαρώνεια, Ορθαγορία, Μεσημβρία Αιγαίου, Μεσημβρία Πόντου, Ζώνη, Σάλη, Δρυς, Αίνος, Βισάνθη, Πέρινθος, Σηλυβρία, Κάλλατις, Καρδία, Οδησσός, Απολλωνία, Αγχίαλος, Ίστρος, Σηστός, Βυζάντιο. Πολλές από αυτές έχουν εντοπιστεί (Δίκαια, Στρύμη, Σάλη), ενώ λίγες έχουν πλήρως ανασκαφεί (Αμφίπολη, Μαρώνεια, Μεσημβρία Αιγαίου, Άβδηρα).
Μετά τις πρώτες συγκρούσεις, οι Θράκες και οι Έλληνες άρχισαν να συνεργάζονται και να έχουν έντονες εμπορικές σχέσεις, που θα οδηγήσουν στον εξελληνισμό των πρώτων. Από την εποχή αυτή και για αρκετούς αιώνες αργότερα, η ελληνική παρουσία θα είναι πολύ έντονη και θα δώσει πολλά ελληνικά χαρακτηριστικά στον ντόπιο θρακικό πολιτισμό.
Το 513 π.Χ., όταν ο Δαρείος εξεστράτευσε κατά των Σκυθών, το ανατολικό τμήμα της Θράκης καταλήφθηκε από τους Πέρσες. Το 492 π.Χ., όταν ο Μαρδόνιος επιχείρησε το ίδιο εναντίον της Ελλάδος, οι Θράκες του προξένησαν μεγάλες καταστροφές. Το 480 π.Χ., κατά την εκστρατεία του Ξέρξη, μερικές φυλές ‘τάχθηκαν με το μέρος του, ενώ άλλες αρνήθηκαν να συμπράξουν και κατέφυγαν στην ορεινή Ροδόπη.
Πηγή: filoitisthrakis.wordpress.com